چکیده:

قرآن کتابی است که برای تدبر و تفکر در محتوای ژرف آن و سپس عمل به رهنمودهای سعادت بخشش، نازل شده است. پیش از ورود به وادی حیرت آفرین معانی و تفاسیر مختلف، اتخاذ مبانی محکم و غیرقابل خلل، ضروری می نماید. برای توضیح و تحدید مبانی باید در پیشگاه اساتید و اساطین تفسیر زانوی شاگردی زد و از خرمن معارف آن ها برگرفت و توشه ی راه کرد. این پژوهش از میان مبانی صدوری و دلالی، به بررسی مبانی دلالی تفسیر قرآن، از منظر حضرت آیت جوادی آملی دام ظلّه می پردازد. مبانی دلالی، پایه ها و اصولی هستند که فهم مفسران از آیات قرآن را نظام مند می کنند. مبانی تفسیر از همان ابتدای نزول این هدیه ی آسمانی در طول قرون متمادی تا قرن معاصر محطّ نظر مسلمانان و مفسران بوده است. در رابطه با مبانی حضرت استاد دام ظلّه پایان نامه هایی نگارش یافته است؛ اما در خصوص مبانی دلالی حضرت استاد به طور مجزا و منقح پژوهشی یافت نشد. این تحقیق به یاری خدای مهربان به انجام دادن این مهم می پردازد. در این رساله به صورت کتابخانه ای و نرم افزاری دیدگاه های حضرت استاد از میان آثار ایشان، استحصال و بررسی شده است. در مبحث امکان و جواز تفسیر، آیت الله جوادی آملی دام ظلّه قائل اند تفسیر و فهم قرآن برای عموم مخاطبان قرآن امری ممکن و جایز است. در بحث از حجیت ظواهر و استقلال دلالی قرآن، ایشان ظواهر قرآن را حجت و این نور مبین را در بیان محتوی و مرادات خود مستقل از روایات می دانند و برای آنها شأن شرح و توضیح متن قرآن را قائل اند. درباره ی بطون قرآن کریم، برای این کتاب انیق معانی باطنی ای باور دارند که سطوح پایین آن را نصیب اهل تدبر و سطوح بالا و لایه های تو بر توی آن را در انحصار اهل عصمت علیهم السلام می دانند و باالآخره در مبحث پیوستگی آیات، آیات یک سوره و انتهای سوره با ابتدای سوره ی بعد را به هم پیوسته و متصل بیان می کنند. واژگان کلیدی: تفسیر، قرآن کریم، آیت الله جوادی دام ظلّه، امکان تفسیر، بطون، ظواهر، پیوستگی آیات