چکیده:

فصاحت و بلاغت قرآن کریم، از دیرباز مورد توجه مفسران و دانشمندان بوده است. سوره مبارکه یوسف به عنوان «احسن القصص» سوره های قرآن معرفی شده است. به همین دلیل بررسی بلاغی آن، بیشتر مورد توجه است؛ چون نکات جالب و بدیعی در این سوره مبارکه به دست می‌دهد. این پژوهش بیانگر آن است که در تفسیر قرآن کریم به طور گسترده می‌توان از این علم استفاده کرد و معانی بلندی را با استفاده از این علم به مخاطبین انتقال داد. بر انگیختن حس ترحّم در حضرت یوسف 7 با عبارت «إِنَّ لَهُ أَبًا شَيْخًا كَبِيرًا»، تشبیه امین دانستن برادران نسبت به حفظ سلامتی بنیامین به امین دانستن آن‌ها نسبت به حفظ سلامتی یوسف که در واقع این نکته را به مخاطب القاء می‌کند که حضرت یعقوب 7 برادران را امین نمی‌دانست و استفاده از آرایه «ارسال مثل» در عبارات «إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلَّهِ» و «لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ» از جمله مواردی است که می‌توان با بررسی این سوره مبارکه به آن‌ها دست یافت. زیبایی‌های ادبی بلاغی سوره مبارکه یوسف، در سه سطح معانی، بیان و بدیع بررسی شده است. احوال آیات تک جمله ای، احوال آیات چند جمله ای و ایجاز، اطناب، مساوات در سوره مبارکه یوسف در قسمت معانی مورد بررسی قرار می‌گیرند. در ادامه مباحث بیانی سوره تبیین شده که عبارتند از تشبیهات، مجازات و کنایات به کار رفته در آیات سوره مبارکه و تاثیر آن در تفسیر قرآن، در نهایت آرایه‌های بدیع مورد پژوهش قرار می‌گیرند که به دو قسم آرایه‌های لفظی و آرایه‌های معنوی تقسیم می‌گردد. در قسمت آرایه‌های لفظی به مواردی همچون «ارسال مثل»، «جناس» و «واج آرایی» و در قسمت آرایه‌های معنوی به مواردی مانند «مطابقة»، «لف و نشر» و «مراعات نظیر» پرداخته شده است. این پایان‌نامه، به روش توصیفی ـ تحلیلی نگارش یافته است. کلمات کلیدی:سوره یوسف، بلاغت، بلاغت سوره یوسف، معانی، بیان، بدیع.