Abstract:

نوشتار پیش روی، با نام «آموزه‌های اخلاقی سوره مبارکه "اعراف"» در چهار بخش نگاشته شده است. تحلیل تعالیم اخلاقی این سوره در سه حوزه‌ی اخلاق الهی، فردی و اجتماعی می‌باشد. در میان سور قرآنی، سوره "اعراف" به لحاظ اشتمال بر آموزه‌های اخلاقی و برای رساندن انسان به عبودیت، کسب فضائل و اخلاق پسندیده و زدودن اخلاق ناپاک و مذموم جایگاه ویژه‌ای دارد؛ آموزه‌های ایمان به خدا و توحید، توکل، دعا، توبه و استغفار و مواردی دیگر در قالب داستان‌های از امت‌های سابق به عنوان عبرت آموزی بیان شده است. بر این اساس، نگارنده با تأمل و اندیشه دقیق در آیات سوره‌ی اعراف با مراجعه به تفاسیر ارائه شده، به بیان پرسش‌هایی مانند «چیستی آموزه‌های اخلاق الهی سوره "اعراف"» و «چیستی آموزه‌های اخلاق فردی سوره "اعراف"» و «چیستی آموزه‌های اخلاق اجتماعی سوره اعراف» پرداخته و با روش توصیفی، تحلیلی در پی استنباط و استخراج آموزه‌های اخلاقی این سوره، برآمده و پرسش‌های یاد شده به روشنی پاسخ داده شده‌اند. ایمان به خدا، توحید، ذکر و یاد خدا، دعا، توکل، شکر نعمت‌های خدا، توبه و استغفار، عهد الهی و بین خوف و رجاء بودن در درگاه الهی در زمره بایدهای اخلاق الاهی بیان شده در سوره "اعراف" است. همچنین تکذیب آیات الهی، کفران نعمت و شرک ورزیدن از نبایدهای اخلاق الهی یاد شده در این سوره است. در بخش آموزه‌های اخلاق فردی این سوره نیز می‌توان به تعالیمی نظیر تزکیه نفس، سکوت در حال شنیدن قرآن و صبر به عنوان بایدهای اخلاقی و خود بزرگ ‌بینی و تکبر، غرور و خود فریفتگی و دنیا طلبی به عنوان نبایدهای اخلاق فردی در این سوره اشاره کرد. آموزه‌های اخلاق اجتماعی در سوره اعراف عبارت‌اند: بایدهای مثل وفای به عهد با دیگران، عدالت و بخشندگی و مواردی مثل تحقیر دیگران، پیروی از شیطان، فحشاء، بخس و کم فروشی، اسراف وظلم در زمره نبایدهای این سوره به شمار می‌روند. کلیدواژها:آموزه، اخلاق، آموزه‌های اخلاقی، سوره اعراف، اخلاق الهی، اخلاق فردی، اخلاق اجتماعی.