چکیده:

از ابتدای نزول قرآن کریم، پیامبر اکرم(ص)،ائمه اطهار(ع)،علما و‏اندیشمندان اسلام جهت فهم دقیق و عمیق قرآن کریم به بررسی و تفسیر آیات قرآن پرداخته‏اند ،که به صورت سلسه وار به تکامل رسیده‏ و مسائل روز و روش‏های دقیق تری متناسب با هرزمان برای تفسیر آیات ارائه شده است ، در میان علمای معاصر علامه طباطبایی(ره) اقدام به تدوین و تالیف تفسیری دقیق و معتبر بعنوان تفسیر المیزان نموده است که به عنوان گرانسنگ ترین تفسیر شیعه معرفی می‏گردد و به تبع ایشان علامه جوادی آملی به تفسیر دیگری با عنوان تفسیر تسنیم پرداخته است، از آنجایی که آیت الله جوادی آملی از شاگردان علامه است در روش و شیوه تفسیری خود از علامه طباطبایی پیروی نموده است اما با توجه به گذر زمان و ادبیات روز،این تفسیر دارای نوآوری‏هایی هم از جهت ساختاری و هم از جهت محتوائی نسبت به المیزان دارا می باشد که با توجه به اینکه تابحال تحقیقی مستقل در این مورد انجام نشده بود ضرورت داشت این نوآوری ها در تحقیقی مستقل تبیین شود، با بررسی هایی که انجام شد ملاحظه گردید که تفسیر تسنیم نسبت به تفسیر المیزان علاوه بر نوآوری ساختاری از جهت محتوایی نیز دارای گستردگی و جامعیت بیشتری در پرداختن به مباحث و تفسیر آیات می باشد و همچنین استفاده بیشتر و مستند از منابع روایی ،از سویی دیگر در زمینه ادبیات نیز تجزیه و ترکیب کلمات در تفسیر تسنیم بیشتر مورد توجه قرار گرفته است وسعی شده همه واژگان اعم از واژگان اتفاقی و واژگان اختلافی به وسیله کتب لغوی همچون مفردات راغب معنا شناسی شده است و نقش هر یک از کلمات و قرار گرفتن کلمات با استفاده از نگاه لغوی و ادبی مورد بررسی قرار ‏گیرد. صاحب تفسیر تسنیم به بررسی همه روایات وارده در ذیل آیات می‏پردازد ، و روایات را از منابع اولیه با ادرس دقیق ارائه می‏دهد ، درحالی که در تفسیر المیزان روایات مرتبط کمتری ارائه شده و ادرس روایت نیز معمولا با استفاده از سایر تفاسیر ارائه گردیده است. و همچنین در بخش اشارات و لطائف نیز تفسیر تسنیم به بررسی دقیق و عمیق آیات و طرح مباحث جدید با استفاده از تاویل و بطون آیات میپردازد. بنابر این با توجه به این نوآوری‏های تفسیر تسنیم نسبت به المیزان، و از طرفی عدم اتمام مجلدات تفسیر تسنیم و عدم گنجایش بررسی تمامی نوآوری ها در قالب یک پزوهش، به بررسی نوآوری‏های این تفسیر نسبت به تفسیر المیزان در سوره مبارکه بقره به عنوان نمونه، پرداخته شد، و چنین به دست آمد که تفسیر تسنیم نسبت به تفسیر المیزان دارای نوآوری‏های ادبی، روایی و اشاری در بحث‏های کلامی، فقهی و اخلاقی می‏باشد. کلیدواژه‏ها: تسنیم، المیزان، تفسیر،نوآوری، علامه طباطبایی، آیت الله جوادی آملی.